بیماری کبد چرب (Fatty Liver)
بیماری کبد چرب غیر الکلی یک اصطلاح معمول برای طیف وسیعی از بیماری کبدی است که در آن افراد مبتلا کمتر الکل مصرف می کنند. همانطور که از نامش بر می آید، مشخصه اصلی بیماری کبد چرب غیر آلرژیک، ذخیره بیش از حد چربی در سلول های کبدی است.
استاتو هپاتیت (steatohepatitis) غیر آلرژیک، شکل بالقوه و مهمی از بیماری است که با التهاب کبدی مشخص می شود و ممکن است تبدیل به زخم و یا آسیب غیر قابل برگشت شود. این آسیب شبیه آسیب ناشی از مصرف الکل سنگین است. در شدیدترین حالت، استاتو هپاتیت غیرالکلی، به سمت سیروز و نارسایی کبدی پیش می رود.
بیماری کبد چرب غیر آلرژیک در سراسر جهان، به ویژه در کشورهای غربی، رایج است. در ایالات متحده، این شایعترین نوع بیماری مزمن کبدی است که حدود 80 تا 100 میلیون نفر تحت تاثیر آن قرار دارد.
بیماری کبد چرب در هر گروه سنی رخ می دهد، اما افراد بالای 50-40 سال به علت عوامل خطرناک مانند چاقی و دیابت نوع 2 در معرض خطر ابتلا به بیماری قلبی قرار دارند. همچنین، این وضعیت به سندرم متابولیک
(سندرم متابولیک (Metabolic syndrome) به مجموعه‌ای از شرایط گفته می‌شود که عبارت هستند از: فشار خون بالا، سطوح افزایش یافته انسولین در خون، چربی انباشته اضافی در اطراف شکم و سطوح افزایش یافته چربی خون، بنابه گفته محققان سندروم متابولیک گروهی از عوامل خطر شامل چربی دور کمر، چاقی شکمی، فشارخون بالا، دیابت، تری گلیسیرید بالا و HDL¬(چربی خوب) پایین است که با هم رخ می‌دهند و خطر ابتلا به بیماری‌های قلبی، سکته و دیابت را افزایش می‌دهند) بسیار نزدیک است، که شاخه ای از اختلالات از جمله افزایش چربی شکم، توانایی ضعیف استفاده از انسولین، فشار خون بالا و سطوح بالای تری گلیسیرید است.
علل
کارشناسان دقیقا نمی دانند چرا در برخی افراد چربی در کبد تجمع می یابد، در حالی که در برخی این اتفاق نمی افتد. به همین ترتیب درك محدودی از اینكه چرا در برخی افراد كبد چرب باعث التهاب شده، و به سیروز كشیده می شود، وجود دارد. هر دو بیماری کبد چرب غیر الکلی و استاتو هپاتیت با موارد زیر مرتبط هستند:
• اضافه وزن یا چاقی
• مقاومت به انسولین، که در آن سلول ها در برابر دریافت انسولین مقاوم هستند.
• قند خون بالا (هیپرگلیسمی)، که نشان دهنده پیش آگهی یا دیابت نوع 2 است.
• سطح بالای چربیها، به ویژه تری گلیسیرید، در خون.
به نظر می رسد این موارد باعث انتقال چربی در کبد می شود. در برخی افراد این چربی بیش از حد، به عنوان یک سم برای سلول های کبدی عمل می کند، که باعث التهاب کبدی و استاتو هپاتیت غیر الکلی می گردد و ممکن است باعث ایجاد بافت اسکار (فیبروز) در کبد شود.
عوامل خطر
طیف گسترده ای از بیماری ها می تواند خطر ابتلا به بیماری های کبدی چرب غیرالکلی را افزایش دهد، از جمله:
• کلسترول بالا
• سطح بالای تری گلیسیرید در خون
• سندرم متابولیک
• چاقی، به ویژه هنگامی که چربی در شکم متمرکز است
• سندرم تخمدان پلی کیستیک
• آپنه خواب
• دیابت نوع 2
• کم کاری تیروئید
استاتو هپاتیت غیرالکلی در این گروه ها بیشتر است:
• افراد مسن
• افراد مبتلا به دیابت
• افرادی که چربی بدن در شکم آنها متمرکز است
تشخیص بیماری کبد چرب غیر الکلی از استاتو هپاتیت غیر الکلی بدون آزمایش بسیار دشوار است.
عوارض جانبی
از عوارض اصلی بیماری کبد چرب غیرالکلی و استاتو هپاتیت غیر آلرژی، سیروز است که در معرض زخم (فیبروز) در کبد قرار دارد. سیروز در پاسخ به آسیب های کبدی، مانند التهاب در استاتو هپاتیت غیر الکلی رخ می دهد. همانطور که کبد سعی دارد التهاب را متوقف کند، ناحیه ای زخم مانند (فیبروز) ایجاد می شود. با ادامه التهاب، فیبروز گسترش می یابد تا بیشتر و بیشتر بافت کبدی را درگیرکند.
اگر این روند متوقف نشود، سیروز ممکن است منجر به موارد زیر گردد:
• ایجاد مایع در شکم (آسیت)
• تورم رگ ها در مری (واریس مری)، که می تواند پارگی و خونریزی را در پی داشته باشد
• سردرگمی، خواب آلودگی و بی حسی بودن (آنسفالوپاتی کبدی)
سرطان کبد
نارسایی کبدی در مرحله پایانی، یعنی کبد عملکرد خود را متوقف کرده است..
حدود 20 درصد از افراد مبتلا به استاتو هپاتیت غیر آلرژی در ادامه به سیروز کبدی مبتلا می شوند.
درمان
ورزش منظم و به‌خصوص ورزشهای هوازی و استقامتی و رژیم‌های غذایی اساس درمان هستند. ورزشی که منجر به کاهش وزن و قند و چربی خون شود می‌تواند موجب کاهش چربی کبد شود.
مطالعات نشان داده‌اند که ورزش منظم حتی اگر منجر به کاهش وزن نشود می‌تواند چربی کبد را کاهش دهد!
بیماران مبتلا به کبد چرب باید از مصرف چربی‌های اشباع، شکر، نمک، سیگار و غذاهای حاوی کربوهیدرات زیاد مثل
شیرینیها و برنج خودداری کنند.
مصرف سبزیجات و میوه‌های تازه در کبد چرب به‌شدت توصیه می‌شود.
داروها فقط بنا به ضرورت علمی و میزان محدود کاربرد دارند که صرفاً باید با تجویر پزشک صورت پذیرد.
ریفاکسیمین
ریفاکسیمین یک آنتی بیوتیک است که فقط بر سیستم دستگاه گوارش تأثیر می‌گذارد و برای درمان انواع دیگر عفونت ها مناسب نیست. این دارو برای کمک به جلوگیری از بروز یک مشکل به نام آنسفالیت کبدی در افراد مبتلا به بیماری کبدی و همچنین کبد چرب تجویز می‌شود. داروی ریفاکسیمین برای اسهال مسافرتی نیز مصرف می شود.
گرچه ویتامین ای (E) به‌عنوان آنتی‌اکسیدان می‌تواند در درمان بیماری نقش داشته باشد اما مصرف بی‌جا و بی‌رویه آن به شدت زیان بار است.
در مجموع کبد چرب یک بیماری سهل و ممتنع است که قابل پیشگیری و درمان بوده و استرس مضاعف در خصوص این بیماری منطقی نیست و نیازی به پیگیری تشخیصی ــ درمانی با فواصل کوتاه‌مدت ندارد.
جلوگیری
برای کاهش خطر ابتلا به بیماری کبد چرب غیر آلرژی:
رژیم سالم انتخاب کنید: یک رژیم سالم گیاهی غنی از میوه ها، سبزیجات، غلات و چربی های سالم بهترین گزینه است.
حفظ وزن سالم: اگر اضافه وزن دارید یا چاق هستید، تعداد کالری که هر روز مصرف میکنید را کاهش دهید و تمرین بیشتری انجام دهید. اگر وزن سالم دارید، با انتخاب یک رژیم سالم و ورزش، آن را حفظ کنید.
ورزش: ورزش کردن در طول هفته بسیار مهم است.