آیا مهارکننده های دی پپتیدیل پپتیداز4 نقشی در درمان اختلالات شناختی دارند؟
در شرکت تهران دارو از دسته داروهای
مهارکننده ی دی پپتیدیل پپتیداز 4 ، قرص روکشدار سیتاگلیپتین 50 و 100 میلی گرم بانام تجاری گلیپ لس® تولید و عرضه می گردد.
ارتباط بیماریهای نورودژنراتیو با
مقاومت به انسولین و دیابت نوع 2 شامل
استرس اکسیداتیو ، اختلال عملکرد میتوکندری ، واکنشهای التهابی بیش از حد و ساخت پروتئین غیر طبیعی، و ارتباط بین بیماری
های عروقی مغزی و قند خون بالا باعث ایجاد یک پنجره جدید جهت درمان های جدید
اختلالات شناختی شده است. داروهای ضد دیابتی مختلفی برای بررسی اثربخشی در درمان
اختلالات شناختی مورد مطالعه قرار گرفته است. از جمله مهارکننده های دی پپتیدیل
پپتیداز4 (DPP-4)اخیراً مورد
مطالعه قرار گرفته است. تاکنون مهارکننده های DPP-4
اثرات نوروپروتکتیو و بهبود در عملکرد شناختی در مدل های حیوانی نشان داده اند.
هدف این مطالعه بررسی مکانیسم ها ، مزایا و محدودیتهای احتمالی و شواهد موجود جهت
توسعه مهارکننده های DPP-4 به
عنوان درمان اختلالات شناختی است.
اختلالات شناختی (Cognitive
disorders) نشان دهنده گروهی از اختلالات
ذهنی است که عمدتا بر حافظه ، تمرکز ، یادگیری ، ادراک ، زبان ، مهارت دیداری و
عملکردهای اجرایی تأثیر می گذارد. دیابت نوع 2 یک ریسک فاکتور تعریف شده برای
اختلال عملکرد شناختی و پیشروی زوال عقل است که احتمالاً علت آن نوسانات قند خون می
باشد. ارتباط بین دیابت نوع 2 و بیماریهای
نورودژنراتیو در یک سری از مطالعات اپیدمیولوژیک مشاهده شده است. بیماران دیابتی و
پیش دیابتی دو برابر بیشتر از افراد عادی
در معرض ابتلا به بیماری آلزایمر هستند. و
برعکس ، در بیماران مبتلا به آلزایمر ،در مقایسه با گروه های همسان، دیابت نوع 2 شیوع
بیشتری دارد.
دلایل اصلی اختلالات عصبی شناختی بیماری
های نورودژنراتیو مانند آلزایمر، پارکینسون و هانتینگتون می باشد. شایع ترین علت
زوال عقل آلزایمردر میان سالمندان از لحاظ پاتولوژی با تجمع پروتئین نامحلول آمیلوئید
بتا Aβ در پلاک های نوریتیک خارج سلولی مشخص می شود.پروتئین مرتبط با میکروتوبول MAP تاودر (NFTs) neurofibrillary
tangles داخل سلول باعث اختلال عملکرد سیناپسی و عصبی
می شود.
ارتباط بین بیماریهای نورودژنراتیو بیماری
های عروقی-مغزی و بیماری دیابت نوع 2 ممکن است به پیشرفت درمانی جدید و درمان های
اصلاح کننده برای این بیماری ناتوان کننده
باشد.
انواع مطالعات In-vitro
و In-vivo جهت مشاهده اثرات
مهارکننده های DDP4
موجود در بازار بر روی مدل های بیماری های عروقی-مغزی و نورودژنراتیو انجام شد.
شواهد این مطالعات بالینی اثرات بالقوه در بیماران مبتلا به اختلال شناختی نشان
داد. برای مثال تست یک مهارکننده DPP4 سیتاگلیپتین
روی بیماران دیابتی با یا بدون آلزایمر انجام شد. امتیاز MMSE
Mini-Mental state Examination در بیماران دریافت کننده
سیتاگلیپتین به مدت 6 ماه، بالاتر از آنهایی بود که متفورمین تنها به مدت 6 ماه
مصرف کرده بودند. سیتاگلیپتین با افزایش سطح GLP-1
در مغز، با کاهش استرس اکسیداتیو و التهاب و کاهش سطح Aβ
و کاهش تشکیل پلاک آمیلوئیدی سبب اثرات مثبت بر عملکرد شناختی شده است.
مهارکننده های DPP4
چندین اثر مفید بر شرایط نورودژنراتیو دارند. در مدل های متنوع با مکانیسم های
احتمالی از جمله افزایش GLP-1 و
حد واسط GIP مهارکننده های DPP-4
تخریب هورمون های اینکریتین GLP-1 و GIP را
مسدود می کنند ، تشکیل پلاک Aβ و فسفریلاسیون Tau
رو کاهش می دهند و استرس اکسیداتیو و التهاب عصبی را کاهش می دهند. همچنین حضور
مهارکننده های DPP-4
هضم سایر سوبستراهای DPP-4 را
کاهش می دهد و آن ها از BBB
عبور کرده و اثرات نوروپروتکتیو نمایان می شود.
آنزیم DPP4
بیش از 40 نوع سوبسترای فعال بیولوژیک دارد که خیلی از آن ها اثرات نوروپروتکتیو
بر CNS دارند.
نتیجه: مهارکننده های DPP-4 درمان های ایمن و قابل تحمل هستند. با این
حال، داروهای موجود در بازار از BBB
عبور نمی کنند و اثرات نوروپروتکتیو به
احتمال زیاد غیرمستقیم با افزایش فعالیت زیستی سوبستراهای محیطی به دست می آیند،
که می تواند به طور مؤثر از BBB
عبور کند.
رفرنس:
https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov